22RH499                                        de ULTIEME MAATSTAF

Met een gewicht van meer dan 30 kg, een inhoud van 80 liter, een hoogte van 72 cm, een breedte van 52 cm, een diepte van 34 cm, met hun ongeëvenaarde woofer 1256/W8, hun bijzonder weelderige 4 midden-toners  (squakers) AD 5060/W8 (soms 5060/M8) en hun 4 dome tweeters 0160/T8 vormden ze in de periode 1969-1971 de absolute top van al wat geluid reproduceerde bij het Eindhovense concern en ver, zéér ver daar buiten.                          

Welke vintagefreak kent ze niet, de legendarische pronkstukken...

met een frequentiebereik van 20 tot 20 000 Hertz en een belastbaarheid van +-50W volgens de folders van toen. Een hogere belastingsfactor was overbodig want de "zwaarste" versterker uit die periode had 2 x 40 Watt uitgangsvermogen, wat toen al uitzonderlijk was. En laat ons eerlijk zijn... voor een "normaal" huiskamerniveau kan 20 Watt aan effectief vermogen al volstaan.

Achtergrondfoto; een 22RH499 wel eens 'tante Nina' (nine) genoemd, met betrekking tot de 9 luidsprekers per kast.

Niet lang na de aankoop hebben we de "499's" argwanend op de testbank gezet met een geijkte wavegenerator en; ze behalen de extreem lage kaap van 20 Hz hoorbaar (niet zoals veel luidsprekers waarvan je de conus nog wel ziet bewegen maar die - eigenaardig genoeg - geen geluid meer produceren (door onvoldoende luchtdruk). De 12 inch (30 cm) AD1256W8-woofer is een briljant en oerdegelijk ontwerp, onder andere door het toepassen van een extraordinaire (en dure) magneet in een titanium-kobalt-nikkel-aluminiumlegering ("TICONAL" ook wel eens "ALNICO" genoemd in het vakjargon, al naargelang de  legering). Dit 

materiaal is later alleen nog gebruikt in extreem dure drivers, ook bij andere firma's om reden van de zeer goede permanent magnetische eigenschappen. De "1256W8" heeft een diepe conus meegekregen die zorgt voor een perfect uitgebalanceerd geluid tot in de laagst hoorbare frequenties. De conus is gemaakt van het klassieke karton. De conusranden werden afgewerkt in echt rubber dat jaren later nog steeds geen krimp geeft, hoera dus: geen verkruimelend foam zoals we dat bij heel wat drivers zien uit de latere periodes. Bij één van de sets (achtergrondfoto), die ik heb staan, zijn de stofkappen van de woofers vervangen door ruimer bemeten exemplaren. Alhoewel ik deze modificatie aanvankelijk met afgrijzen aanschouwde, heeft deze ingreep gelukkig geen enkele hoorbare invloed op de geluidsreproductie. Dit werd onder meer duidelijk nadat we de gereviseerde set naast onze originele set "499's" plaatsten.

Het schema van het scheidingsfilter van de "499" kan u vinden in de 'BIBLIOTHEEK'

De onderstaande tekst uit de december editie van 1970 "PHILIPS NIEUWS" levert commentaar en toont de frequentiekarakteristiek van de toen nieuwe AD1256/W8, die zonder enige twijfel de beste laagtoner werd die het concern ooit construeerde:

Een opmerkelijke nieuwe woofer (extract uit een oude Philips uitgave): de AD1256/W8

Veel 22RH499's gingen destijds niet over de toonbank om verschillende redenen. Door de schaamteloos hoge prijs voor een duo door hun enorme grootte en door de onvoldoende inspanningen van Philips om haar topsegment extra in de verf te zetten, waren ze vanaf de start gedoemd om te verpieteren tot een zeldzaamheid waarvan de gemiddelde hifi-freak eind sixties, begin seventies alleen maar dromen kon. De schrijver van dit rubriekje hoorde daar ook bij! Maar zie (en luister)... tijd brengt raad! Op 23 november 2019 (50 jaar! na m'n eerste kennismaking) kocht ik mijn derde stel 499's bij een echtpaar in Delft, weerom met lekkere koffie en weerom in Nederland. Het imposante stel verkeert optisch en technisch echt in mintstaat! Geen krasje,  geen deukje, geen splintertje...  en wat het geluid betreft al evenmin!

De "499" is nu een curiosum en, indien hij onverhoopt toch ergens opduikt, moet je even snel  zijn en in de beurs tasten. Ook de afzonderlijke woofer AD1256/W8, waarop geregeld jacht wordt gemaakt, meestal bedoeld als driver voor een nieuwbouwproject, groeit met de dag tot een absolute zeldzaamheid. Maar hij is - naar mijn mening - onmisbaar voor een enigszins vergelijkbare reconstructie van deze bijzondere luidsprekerbox die zonder twijfel uniek was en na al die jaren nog steeds is!

Mijn advies luidt: als je een stel "499's" in goede staat vindt, koop ze dan, ongeacht de forse prijs die men ervoor vraagt. Je krijgt er geen spijt van... Als je een gefascineerde tiener of twen was in de periode dat de "499's" gefabriceerd werden, is de meerwaarde, die de "499" nu meekrijgt onschatbaar door zijn onbereikbaarheid toen en zijn zeldzaamheid nu. Hou er dus rekening mee dat je een redelijke prijs (+-600 tot 1000 euro) voor een onbeschadigde en goed functionerende set betaalt. Dit is niet overdreven in vergelijking met veel nieuwere ontwerpen, die vaak veel en veel te duur geprijsd zijn met prestaties die bedroevend ver onder die van een "499" liggen!

Ik heb drie sets 22RH499 geregeld in actie. In de zitplaats pronkt het décapotable stel gekoppeld, als onderdeel van installatie 4, aan de in januari 2016 aangeschafte vintage receiver Standard SR-1500 (zie ook de betreffende pagina) met z'n voor de "499" perfect bemeten eindstation van 2 x 40 W. De opstelling wordt ook wel eens gebruikt als "extra power" bij het 2de JVC Surround-systeem 5.1, tijdens een spannende film of bij muzikale evenementen zoals o.a. het Euro Songfestival. Deze flinke receiver levert voldoende vermogen om een aangenaam, warm en stevig huiskamergeluid weer te geven, natuurlijk mede door de gevoeligheid van de "499".

De tweede en derde set "499"'s zijn opgesteld in de hobbyruimte. Het 2de  stel trok ik aanvankelijk op gang met een gammel (ja, je leest het goed) 2 x 20 Watt receivertje van Realistic (bij gebrek aan iets beter op dat ogenblik). Het overmoedig tuigje blies begin 2011 zijn laatste adem uit en werd al vlug vervangen door een ander uiterste. De iconische Philips "Laboratories" voorversterker 22AH572 met zijn ultieme verlengstuk... de "kolossale" klasse-A eindversterker: de 22AH578 deed zijn intrede, met een gewicht van net geen 30 kg, bijna evenveel als een "499"-box, en met 2 x 210 (lees 250) Watt effectieve power achter zijn 16, van ruime koelvinnen voorziene TOSHIBA eindtransistoren.  Meer hierover vind je op de pagina's 22AH572 en 22AH578.

Het derde stel 499's wordt samen met een stel 22RH495's eveneens gevoed door een dubbele lab-set opstelling, met 1 voorversterker (22AH572) en 2 eindversterkers (22AH578).

Het brute geweld van een "22AH578" kan je natuurlijk niet ongetemperd laten losbreken op een "499". Dit zou binnen enkele seconden het einde van een roemrijk tijdperk betekenen met mezelf als droeve bezitter van wat rokende spoelen als eindresultaat. Maar... de enorme dynamiek die zo eigen is aan superbeesten als de 22AH578 verbaast telkens opnieuw als zij "losbreekt".

Paradoxaal met het vorige hoor ik je nu zeggen: Een "499" stuurt al bij een zwakke 1 Watt-versterking een ongeëvenaarde audiobelevenis op je af op een zeer aangenaam huiskamerniveau. Bij 30 Watt breken deze 9-pitters in volle glorie los met een telkens terugkomende waw-ervaring. Bij 40- tot maximaal 80 Watt piek bereiken zij hun diepst indringend en spetterend maximum zonder trommelvlies verscheurende extremiteiten in geen enkele toonaard. De band of het orkest zit dan werkelijk in de huiskamer zowel wat geluid als gevoel betreft.

En nu de hamvraag: "Waarom sluit je zo'n beest van een versterker op een gevoelige "499" aan", is dat niet te veel van het goede?"

Neen, omdat de weergave van de "499" in elke omstandigheid beschaafd blijft, absoluut neutraal, indringend en klassevol klinkend met hoog, midden en laag perfect in balans. De  dynamiek is grandioos. Meer dan 80W piek laat ik er echter nooit op los. Daar dienen volumemeters uiteindelijk voor. Voor mij (inzonderheid mijn huisgenoten, inclusief mijn nerveuze Cocker Spaniël "Toby", ondertussen  overleden op 11-jarige leeftijd) is dat genoeg, evenals voor de rest van de straat en last but not least uit respect voor de "bejaarde tantes" met hun muzikale historie en hun respectabele dienst van   +- 50 jaar!.

De briljante prestaties van de "499" zijn een logisch gevolg van de ongewone toepassing van negen (9!) kwaliteitsvolle luidsprekers in een juist berekende kast met correct afgesneden frequenties door prima uitgekiende scheidingsfilters.  Wat spijtig genoeg niet voor alle Philips speakers opgaat, zoals voor de 22RH427, die later als compleet ondermaatse vervanger van de "499" werd gepromoot.

Het "interieur" van de "499" oogt eerder primitief, maar louter toeval is de superieure geluidskwaliteit van de 22RH499 beslist niet. Philips heeft destijds het beste materiaal dat ze in huis had, met de inzet van haar uitmuntende geluidstechnici verenigd tot een overvloedig en knap harmonisch geheel in een periode toen "Hifi" nog in volle expansie was.

Wat 'knopen' we aan elkaar in de hobbyruimte... 

INSTALLATIIE 2 omvat :

- 2 x 22RH499 zijn aangesloten op 22RH578 (nr 2)

- 1 x 22RH572 voorversterker stuurt de beide versterkers, de volume/toonregelingen en de bronschakelingen van installatie nr 2 aan.

Even herhalen: 4 boxen zijn gekoppeld aan 2 eindversterkers Philips 22AH578 met telkens 2 x 210 Watt. Deze 2 versterkers worden beide "gemasterd" door een Philips LAB-voorversterker 22AH572. Het gaat in deze opstelling (installatie 2) wel te verstaan in totaal om 30 speakerunits die een denderend harmonisch geheel vormen, aangevuurd met minstens 820 watt effectief maximum vermogen (met een nog nooit gebruikte 100% uitsturing wel te verstaan!) De "70-ties" zoals je ze nooit hebt gehoord, veiligheidshalve beredeneerd en begrensd, doch met een gigantische dynamiek als reserve voor het ogenblik dat het nodig blijkt. Deze oerkracht is dan onmiddellijk en grenzeloos beschikbaar. Deze opstelling resulteert werkelijk in een geluidsbeleving zonder weerga en kan elke vintage-hifi freak beroeren tot in het diepst van zijn ziel! Ik geef hierna 2 spontane reacties weer van bezoekers: "Het kippenvel loopt me over de rug," en "Wat is me dat...  zoiets heb ik nog nooit gehoord, ongelooflijk is dat!"

Installatie 1 is onder meer met een computer verbonden als bron. Dit geheel resulteert in een unieke en sensationele muzikale ervaring... in totaal worden via de installaties 1 en 50 (!) luidsprekerunits krachtig aangestuurd met een reservevermogen van bijna 1500 Watt. Dit resulteert in een reële live-geluidservaring.

Om meerdere vintage-freaks de kans te geven dit te ervaren, speel ik wel eens met de gedachte om Thomas Baur van MFB-freaks voor te stellen om tijdens zijn jaarlijkse reunie de complete opstelling mee naar Nederland te zeulen. Maar als ik dan even later besef wat een verhuis het met zich zal meebrengen, zinkt de moed me al vlug in de schoenen... May be, sometime... Het is nu 2020 en in vole CORONA-ellende zijn de eerste contacten met Thomas gemaakt voor zijin volgende MFB -reunie waarsdhijnlijk in 2021. Je 'hoort' er nog van!

INSTALLATIE 1 is doorgekoppeld naar installatie 2 (lees hierboven) en 3 (een aanwinst  sinds juni 2016) - 

Een tube-hybride voorversterker Dynavox TPR3 (aangeschaft in 2015 uit pure tube-sound-nostalgie)  voedt als "master" de Receiver Fisher RS 913 die via kanaal A de RADIOLA MFB 22RH544's (destijds geconstrueerd onder licentie van Philips) aandrijft. De derde set 22RH499's wordt sinds 23 november 2019 aangedreven door de Lab -Set installatie nr 2.  Installatie 1 wordt en installatie 2 worden beide gecompleteerd met een bassreflex JVC  SP-PW 100. Hier krijg je kippenvel van het overweldigende "de-muzikant- ( + band of orkest)-zit-binnen-gevoel". 

De 3 installaties presteren op zodanige wijze dat ik niet de juiste woorden vind om het te beschrijven. Het rijke en het warm-uitgebalanceerde klankpalet is mogelijk een toevallig eindresultaat van de verschillende luidprekerconcepten die mekaar hier op een perfecte manier aanvullen. De hybride tube-voorversterker van Dynavox zorgt voor de warme tube-ondertoon, de kwaliteitsvolle Fisher receiver en de Philips High-end-ampli's na hem versterken wat zij binnenkrijgen: THE TUBESOUND is back again, in haar volle glorie!

Even terug naar de MFB 22RH544:

Mijn 22RH544's werden vakkundig gereviseerd door Thomas Baur (MFB-Freaks). Het is verbazend wat een woofertje van hooguit 18 cm presteert als hij gedwongen wordt in het gareel te lopen van de wel bekende bewegingsterugkoppel-techniek (motional feedbackOF MFB.)  

Zonder emotie stelt muziek weinig voor, voor vintage HiFi-apparatuur geldt net hetzelfde...

Het emotionele facet van het verhaal wil ik ook kwijt, omdat het onlosmakelijk verbonden is met al wat met vintage HIFI-"freakisme" te maken heeft. Niet in het minst omdat het te maken heeft met iets wat sommige lezers van dit rubriekje maar al te goed zullen herkennen. Alle anderen zijn misschien al gestopt met lezen of slaan dit deel liever (of best) over.

Hoe een indruk door toeval een passie wordt...

Op een memorabele dag in 1969 werd ik voor het eerst geconfronteerd met een stel "499's" tijdens een gezellige verjaardagsparty. Ik was toen 18 en bezat slechts een stereo platenspelertje 22GF245 waaruit miserabele muziek schalde. De "499's" maakten zo'n diepe indruk op me, dat ik de "sound" ervan nog levendig voor de geest kon halen op het moment dat ik ze 40 jaar later argeloos surfend op het web terugvond. Ik weet het nog - alsof het gisteren was - dat in 1969 een 2 x 20 Watt versterker 22GH949  ze aandreef (een versterker die destijds bij Philips terecht topklasse was.) Deze versterker was gebouwd voor de eeuwigheid: samengesteld met klassiek soldeerwerk (printplaten waren nog net niet ingeburgerd). Hij was voorzien een overmaats berekende voeding. Het door zijn eenvoud mooi gestileerde kastje zat propvol onderdelen in een wirwar van draden. Ik bladerde die tijd gretig door de Philips folders tot ze met "ezelsoren" in de prullenmand belandden... De prijs van de "499's" was jammerlijk hoog voor een jeugdig budget van begin '70... een bijhorende versterker nog buiten beschouwing gelaten! Deze onbereikbaarheid dreef de hele magie rond alles wat met het begrip "HIFI" te maken had op de spits. Zou het een liefdesverhaal worden zonder happy end?

"Tijd brengt raad"... toen ze aldus 40 jaar later totaal onverwacht opdoken in een tweedehandswebsite. Een zeer correcte en vriendelijke Heer Cor uit de buurt van Eindhoven, een vintage freak in hart en nieren, had een bovenkamer tot het plafond volgepropt met oldtimer toestellen. Hij deed zijn stel "499's" van de hand om hun gewicht en om hun buitensporige afmetingen. Hij was het beu om ze nog eens naar de bovenverdieping te sjouwen: hij was 70 geworden. Het was een emotioneel moment toen ik de "tweeling" daar in volle glorie terug voor me zag opdoemen en hun muzikaliteit na bijna een halve eeuw terug beluisterde. Een ervaring die alleen een echte vintage liefhebber kan doorgronden... voor een "outsider" klinkt dit waarschijnlijk eerder melig en ridicuul.

Tijdens de eerste test thuis was ik zwaar geïmponeerd door de extreme geluidskwaliteit, de dynamiek (het verschil tussen stille en luide passages), de klankleur en de balans tussen de midden en hoge tonen, de ongeëvenaarde diepte in het lage bereik, de perfecte demping en (nogmaals) de opvallende strakheid van ongehoord (in de letterlijke zin van het woord!) lage frequenties. Ik hoorde fragmenten die ik nimmer opgemerkt had (van reeds jaren bekende en grijs gedraaide muziekstukken)... kortom: sensationeel! Ik kan niet anders dan nogmaals mijn respect uitdrukken voor de Philips technici die in de hifi-pionierstijd (eind jaren '60) de lat zo hoog legden en die tenslotte met het ontwerp van de '499' cum laude slaagden in hun opzet!!!

Zo'n "WAW-ervaring" kan een decennia's lang sluimerende passie laten ontkiemen: verbaasd luisteren en je laten terugvoeren naar het verleden door de èchte HIFI-sound met oerdegelijke Philips vintage apparatuur.  

De foto hierboven, de background en die in het fotoalbum van deze webstek vertonen een zeer zeldzaam aanzicht op het opengewerkte front van een "499". Zeldzaam, omdat één van mijn sets door een vorige eigenaar-knutselaar een eenvoudig (door de toepassing van velcro) afneembaar front kreeg. De oorspronkelijk vrij scherpe voorranden van dit stel kasten zijn vakkundig voor +-50% afgerond en terug ingekleurd. Het Philips HiFi International-logo op de fronten is verplaatst van linksboven naar linksonder. Deze ingrepen zorgen ervoor dat het geheel een opmerkelijke en "geüpdatete" look krijgt.

En nog even dit in de marge: Het is in modern HIFI-land niet al goud wat er blinkt...

Dit is mijn overtuigde mening na een HIFI-treffen, al enige tijd geleden, op een 30-tal kilometer van onze woonplaats.

In een oude pastorij van een Noord-Kempens dorp stonden een 7-tal moderne top-segment geluidsinstallaties opgesteld (ik vermeld hier doelbewust geen merken of types) inclusief de erg prijzige "bijhorende" kabels en voorzien van nauwkeurig geselecteerde muziekuitvoeringen. Ik was positief bevooroordeeld en ik betrad het pand met gemengde gevoelens. Ik was overtuigd dat ik iets te horen zou krijgen waardoor mijn visie op het Philips audio-vintagemateriaal beschamend de mist in zou gaan...

Maar...

slechts één van de opgestelde installaties benaderde slechts het geluid van een 499! Mijn verbazing was groot. We (mijn oudste zoon en ik) hoorden geen enkele opstelling die de 22RH499 overtrof, integendeel... hier werd het ultieme bewijs geleverd van de superieure kwaliteit van deze kasten. Ik denk er zelfs niet aan om ze te ruilen met één van deze moderne zogenaamd "superklas" installaties, zelfs niet met een bijhorende versterker en een smak geld erbij ! Ik kan me niet van de overtuiging ontdoen dat een vergevorderd snobisme ook in deze sector rond dwaalt, waarschijnlijk tot razernij en verdriet van degene die soms 25 000,- euro (of meer) neertelde voor zijn "HiFi"-set. Gaat het hier om een eerlijk zoeken naar HiFi of draait het eerder om het overtreffen van een buur of een vriend die er wat minder euro's aan spenderen kan?

Ik ben erg teleurgesteld in wat men ons wil laten geloven over DÉ moderne HiFi-apparatuur, zowel qua geluid als wat vormgeving (wat plechtig: "design" betekent) betreft. Want dit laatste gaat onmiskenbaar de zotheid voorbij. Ik lees HIFI-mails en folders voortaan niet met een" korreltje zout" maar met het hele "zoutvat" binnen handbereik!

Een second opinion van correspondent JAN KOPPERT:

Hallo Eddy,

Met belangstelling je verhaal gelezen. Ik had het al eens eerder gelezen en heb het nu niet in zijn geheel opnieuw gelezen.

Het is nu langer volgens mij dan voorheen.

In je verhaal staat dat de conus van de 1256 van polystyreen is, dat is niet waar dat is de conus van de bombardon de 5201 oftewel 1255. Deze heeft dan ook een erg geribbelde surround van een soort plastic. De 1256 heeft een rubber surround, conus is identiek aan de latere 12100W, verschil is alleen de magneet voorzover ik weet. De stofkappen verkruimelen bij allebei. Ik heb mijn 1256's paar jaar geleden verkocht, mijn favoriet is de 12100W. Deze hebben in verhouding directere bas, de 1256 is vager/fluweliger. Momenteel heb ik de 12100's in een visaton atlas compact van 129 liter zitten met reflex. Een aangenaam soepel diep geluid. Bij 27Hz is het zo goed als afgelopen. Ik bezit 8x 12100W8 en 2x 12100W4, daarbuiten ook nog 2x 12201W8 en 4x 12250W4(van de 9819). De 12100W blijft overeind tegenover de laatsten. Indertijd heb ik van 4x 12100 en 2x 1256 en 4x visaton WS30s (niet 300s) de resonantie gemeten en de Q's en Vas proberen te berekenen via een 27liter kast. De 1256 meetten beide 30Hz en de 12100 hadden spreiding van 21-29Hz. Degene met de laagste resonantie en navenant hoogste Vas heb ik voor de atlascompact kasten gehouden. Ik meende het verschil tussen de diverse 12100's ook nog te kunnen horen.

Vorige week heb ik dan toch van iemand een visaton tiw360 en een tiw300 overgenomen. De tiw360 kan mij niet overtuigen, de tiw300 daarentegen wel. In winisd lopen ze vrijwel gelijk, maar dat is nog geen klinken. Het laag van de 12100 blijft mij het meest bekoren, weet niet of dat gewenning is? Het laag midden is van de visaton's veel kouder, maar ik probeer alleen naar het zuivere laag te luisteren. Ik heb mijn 1e set 12100W nieuw gekocht in 1974, de 1256 was net uit het programma en had een lagere Fs (19 vs 15), ik was net te laat. Bombardon's had stuut & bruin nog wel. Ik ploeter nog even door. Ik heb ook nog een experimenteer kast van ca 100L 80x50x34 buitenmaat die ik tot 499 zou kunnen ombouwen 5060W4 heb ik nog wel en tweeters denk ik ook wel. De 5060sq heeft een in mijn beleving onaangenaam midden. Volgens mij zaten er 5060W's of M in de 499. Ooit heb ik 2 scandinavische kasten gehad met in de ene een 1056W4 en in de andere een 1055W8 verder allebei met 2x 5060M middentoners en 2 0160 tweeters in een horizontale rij van 4 bovenin. Soort kleine 499. De 1055 klonk mooi soepel de 1056 boemerig.

*

HET '499'  -VERHAAL  VAN 'pur sang audiofiel' ARY BRAAKMAN (NL) 14/08/2020  (met zijn latere update van 25/10/2020)

Dag Eddy, Dank je voor alle mooie en nuttige ver de Philips 499 luidspreker. Ik ken de pagina inmiddels zo ongeveer uit mijn hoofd. Het is ook een van de weinige bronnen met goede info over deze iconische speaker. Heb het altijd verbazend gevonden dat je in geen enkel lijstje van (deskundige) vintage-audiofielen - het wemelt daarvan op internet - de 499 tegenkomt. Hoe dan ook, ik heb van de week een set gekocht. Heb er de hoofdprijs voor betaald (€700), terwijl ik ze niet gehoord heb. Wel gezien. Een hebberige, woeste gok dus.
De uiterlijke staat is heel behoorlijk. De technische origineel en dus naar omstandigheden. Thomas Baur kijkt ze nog na. Volgende week ga ik ze ophalen. Mochten ze tegenvallen, dan raak ik ze ook wel weer kwijt voor dezelfde prijs denk ik zo. 

Ary's eerlijke  update van 25/10/2020 

Hier een update betreffende de stand van zaken van mijn '499' luidsprekers.
Ik ben er door de band genomen zeer tevreden mee. Heb ze op kleine verhoginkjes geplaatst, wat de klank ten goede komt, vind ik. Het unieke aan het klankbeeld van de '499' is dat ze een zeer breed stereobeeld geven (mits goed geplaatst) met vooral in het hoog een geweldige ruimte om het geluid. Als je de filters (om te testen) inschakelt is dat geweldige ruimtelijke aanzienlijk minder. Dan nog blijft het geluid erg fraai,  maar het is minder alsof je in het heelal zweeft. Nadeel van dat ruimtelijke geluidsbestand is wel dat er bij bepaalde frequenties (lage strijkers) een soort slissen en suizen ontstaat. Alsof op verre afstand een douche is aangezet. Door juiste plaatsing van de boxen verbeterde er veel, maar ik bleef het toch hinderlijk vinden.
Nu ik sinds kort zogenaamde attenuators gebruik tussen cd-speler en voorversterker (dat is een soort weerstand die het ingangssignaal van de cd (2 volt) beter in balans brengt met de ingang gevoeligheid van de versterker. Dit scheelt enorm!! Het slissen is vrijwel helemaal verdwenen. Iets van die boven beschreven ruimtelijkheid beleving is ook verdwenen,  maar de balans van het geluid is echt vele malen beter. Je hoort meer detail en de beleving is rustiger. Ik vind dit winst.
Na lang aarzelen heb ik besloten de boxen te openen. Er moesten toch nieuwe schroeven in en nieuw tochtstrip langs de naden. Ook het vakje met de hoge tonen speakers open geschroefd. Er blijken bij de ene 5060 w8 midtoners in te zitten. De ander moet ik nog 'opereren'. Ik vind dat je dit soort speakers zoveel mogelijk ongemoeid moet laten, maar wat ik gedaan heb, reken ik tot onderhoud en zie ik niet als aanpassingen.

Eén van de 499's op voetstuk in de luisterruimte van Ary.

Tot slot van deze pagina:

Zoals u zeker al begrepen heeft: ik heb materiaal genoeg in huis om te experimenteren en voluit van muziek te genieten, maar... om een geluidsinstallatie eerlijk naar waarde te testen, zijn goede partituren onmisbaar. De bron moet "clean" zijn... in een onvoorwaardelijke HIFI-kwaliteit... een ketting is nooit sterker dan haar zwakste schakel!

Elke HIFI-freak weet dat goede muziekpopnames niet zo maar voor het grijpen liggen. Ik noem er enkele in alle bescheidenheid, want over smaak valt niet te twisten en ik besef dat er waarschijnlijk nog betere zijn:... hoe dan ook,  hou me op de hoogte!

- "Stimela - The dowry song" - Hugh Masekela uit het album - "Hope" (release 2009)

- "The boy's don't do it - Carl Craig Remix" - Hugh Masekela uit het album" - "Verve Remixed" (release 2006)

- "The Prayer - (duet) Céline Dion en Andrea Bocelli uit het album" - "Sogno" (Release 1999)

- "Theme from Limelight" - Nigel Ogden uit het album" - "The Mighty Wurlitzer-1950's" (Release 2011)

- de volgende Spotify-links uit "The Best Audiofile Voices":

https://open.spotify.com/track/7K9Fb8wGrT5s4i6rOYzxwZ

https://open.spotify.com/track/1I9dSqB5XSdwOfn9M8zpRg

https://open.spotify.com/track/3B7udSGy2PfgoCniMSb523

https://open.spotify.com/track/4hIv0vg8xbxlbbde8cIkcz

https://open.spotify.com/track/45Sogf2ENhDhKLe4LGAaOr

ttps://open.spotify.com/track/2Dz5WpEWA0vhnMmEPYiZ2y

https://open.spotify.com/track/12jjuxN1gxlm29cqL5M6MW

https://open.spotify.com/track/6QHGyXR0m3PDStlyHN8dYK

https://open.spotify.com/track/1BsyU2oPdLVlXMQ0A0JlAB

https://open.spotify.com/track/46ONFYBLkkDvxMNteVJWWz

https://open.spotify.com/track/4D6rzPUciPvv5lZZA0hc77

https://open.spotify.com/track/0CDp6vA7gSXQh0N5ImbNYp

https://open.spotify.com/track/1z7kxbRqgcdwcCHk5ATxnG

https://open.spotify.com/track/7CAz0ngJNJZJKwBfmW51mw

https://open.spotify.com/track/3lLrT48jkKflLchyQsTeYt

https://open.spotify.com/track/7q0Wc4fuSeNNHWCmoRg90M

https://open.spotify.com/track/6jKmIu6HkE1OxIFTlIesIb

https://open.spotify.com/track/0oGrJiAkXmVL3If4rt3QhZ

https://open.spotify.com/track/567EmmCbOtpEuaVC2zznU6

https://open.spotify.com/track/7IHV1IDjUCfd0BZTlGmeV5

https://open.spotify.com/track/7c24T83BppA73rwHFVM2Wb

https://open.spotify.com/track/7jf2MLkoXS0nFvY1DNVQxW

https://open.spotify.com/track/7a23e13D2SmfQccvbT8W41

https://open.spotify.com/track/2i1IGM5d9qhiGqzYP7CRiq

https://open.spotify.com/track/4bwTxBCJXhjGOn7AzcArBY

https://open.spotify.com/track/3IGzVeSfIWn3yUnuYT3Qyd

https://open.spotify.com/track/3nmr0JTnqa6yyT9qK95zOC

https://open.spotify.com/track/5dcfP0DYH5SDeizgbHZop6

https://open.spotify.com/track/3JsVzH3KVOSIWZ3JY86h8x

https://open.spotify.com/track/7cQ2x6bqiOKWzKxB7Rp8tc

https://open.spotify.com/track/5P6ZBMWS66FVo6deJaDdHy

https://open.spotify.com/track/3kZC0ZmFWrEHdUCmUqlvgZ

https://open.spotify.com/track/0Ebn3fzNCjvR1KvVqARiB3

https://open.spotify.com/track/123W7snVRuONLwn2uMdJB3

https://open.spotify.com/track/5OiaAaIMYlCZONyDBxqk4G

https://open.spotify.com/track/7h6Oh66oR8J20m9yQeewvv

https://open.spotify.com/track/6Aekb9cka08h1pPtMbc3oS

https://open.spotify.com/track/1WNCWOWdOl8fk0IhQeOOKk

https://open.spotify.com/track/6vxHp3CDNo0afgKGp2yi1E

https://open.spotify.com/track/2M9ro2krNb7nr7HSprkEgo

https://open.spotify.com/track/4ChJKGELMviIjsHCjBzKk4

https://open.spotify.com/track/44IKKW8UTUbGeWDBxvfg4F

https://open.spotify.com/track/0WeqauIUZSjsupDGXsXWsP

https://open.spotify.com/track/2Amc8BnyxnmkcuFtvlrKHo

https://open.spotify.com/track/1z62Rc8okmE0k8T5YZ0DyS

https://open.spotify.com/track/1wQOGMKsCK7X99DR1H20Br

https://open.spotify.com/track/4UeFOYdyGi2y6E51Ng5HXM

https://open.spotify.com/track/0bQjfM1zYkSqIOsS3q5TEg

https://open.spotify.com/track/7pmy8q4dYoIc8IVmKw1Oxb

https://open.spotify.com/track/1jKW8H81OtWvWeQG5zoxWR

https://open.spotify.com/track/0XTnGy0X4oauniIX2FN5Un

https://open.spotify.com/track/24iBrOJoRFiQygVJgkWBRl

https://open.spotify.com/track/3XkXJNMHJB0UiKiVz83yD7

https://open.spotify.com/track/5kEBFDWB4GIGEG1z2TGQqm

https://open.spotify.com/track/4HZ4y1Ug7UOc6d0mDK92jz

https://open.spotify.com/track/5zLreD0R3xsCJRcuCbbeft

https://open.spotify.com/track/5g3d7K2pmEzlX379izmXh7

https://open.spotify.com/track/1nHtUskGj7u3uDM89lBRpp

https://open.spotify.com/track/6psppuekXYy3CIN7GhrUBU

https://open.spotify.com/track/6ZQqIqLcL3YI1cpCSp8e4B

https://open.spotify.com/track/7bXsJtcwFI0Zx6NogHvdeb

https://open.spotify.com/track/6pcPW5Ab5SP3XGzeLCnka5

https://open.spotify.com/track/2az8M5D26mOEko9WhBf18i

https://open.spotify.com/track/4O40cVN2rShiwrsgO7u5VC

https://open.spotify.com/track/73lVqojWZwpce5zm8AYfki

https://open.spotify.com/track/27jdUE1EYDSXZqhjuNx

https://open.spotify.com/track/07aKyFK2HxHj2Ikxo1gLoU

https://open.spotify.com/track/2rYCTdLhIkxGmdJNXVZBcc

https://open.spotify.com/track/4mYC22bEoUiTBJvuODz9qU

https://open.spotify.com/track/5ScEEDGpKkkcCgYXzRRNlM

https://open.spotify.com/track/5jF95n4H4x0ELHndEN8ajM

https://open.spotify.com/track/0PI9c0gVEfSIXrOFa3SeU1

https://open.spotify.com/track/3bEeq1sIuNIEjVJyiqnHbo

https://open.spotify.com/track/5L7MwHEMsN1z0vDHf5z0Xg

https://open.spotify.com/track/1yTzBPyTzGHxyt8ngzO9BR

https://open.spotify.com/track/1c7QlGCnOxQY0ToOezw9zS

https://open.spotify.com/track/7M5muIJFufE3FaF1b6F8ho

https://open.spotify.com/track/6GJmb404LiyqoDyyE3jDad

https://open.spotify.com/track/40uU2zK7pXKCw4kKQHJu5t

https://open.spotify.com/track/4yBaSpXD0NXU0fVVORb0Dx

https://open.spotify.com/track/4Jq3Hvq2yPzdwpeI7vlKRg

https://open.spotify.com/track/1w4ilfHAeTUkpGG27ppUjq

https://open.spotify.com/track/4JKHACLkotsxdKNF9vJYOS

https://open.spotify.com/track/37pK088xTo1ZpR3y23wsFk

https://open.spotify.com/track/5oBe0RFy2i8LaP6V9KAJiX

https://open.spotify.com/track/27v2g1E6L8PviA51pze7gk

https://open.spotify.com/track/5KPEQAL25Mfwrvdnpc9EzH

https://open.spotify.com/track/0IJ1ijo3uoJzy6ZE5wxJio

https://open.spotify.com/track/0QkSEANlq5cQZaI0F88Sq7

https://open.spotify.com/track/2JscO1g1GvMKRILGZAQR7s

https://open.spotify.com/track/7IOIPMShp7sq0Gv9rzCAaw

https://open.spotify.com/track/1ulDt6ySVbMbzZCBO6hSfb

https://open.spotify.com/track/25LVcNsFxsVcTDdKQiNrAp

https://open.spotify.com/track/3rWHqGRVWPDw7SaNadmqGd

https://open.spotify.com/track/6ybViy2qrO9sIi41EgRJg

https://open.spotify.com/track/3lyLqIn8mybyEFTs8JJaLf

https://open.spotify.com/track/716ee4WXvayYh2RnB2fN1F

https://open.spotify.com/track/5VXj6V5mE8yFuFxM9C3Jd5

https://open.spotify.com/track/3geUEM0mMhO1eVDYSwr3h5

https://open.spotify.com/track/7HWrEYtBpiVfRrO3gIE93x

https://open.spotify.com/track/1Zn39r1jGZHin2dW21RRua

https://open.spotify.com/track/2c0c7QiLtjsTs2FN3u9cnC

https://open.spotify.com/track/3ErRxqLvqovifrSdNxEOL8

https://open.spotify.com/track/5ARP7e8rkecEWPNFpoFXYU

https://open.spotify.com/track/4RpkoqV661sXIbFotJ3uyx

https://open.spotify.com/track/3cYEOxmdCfZL0cZIKiZJiX

https://open.spotify.com/track/0sMwHYI0qUbAsKk17RmCV4

https://open.spotify.com/track/4TmptBoewlQT0NnJ7Dh9xu

https://open.spotify.com/track/0Cvjlph1WGbwZY1PlMEtJY

https://open.spotify.com/track/5c8x0DFmgH9KTeXap3yENS

https://open.spotify.com/track/0rVPrbLlFgLtJWd31gM5Cw

https://open.spotify.com/track/2gyQI7YwuQBgthbZy6T8V1

https://open.spotify.com/track/7Mi4xpmwXfobw4CESZ47vH

https://open.spotify.com/track/5VsB0JEGXXmGDeuGoRvXzh

Hieronder volgt een leuk relaas van een gedreven hobyist-zelfbouwer van een 22RH499-box met de in de adelstand verheven AD1256/W8.

Zo hoor je het ook eens van een ander...

Passief vintage Philips, still going strong.
Gewoon zo maar voor de aardigheid een nauwelijks baanbrekend verhaal over de bouw van boxen met bejaarde Philips luidsprekers. Met een wat verrassend einde, vind ik toch. Misschien vindt u het een flauw verhaaltje, dat spijt mij dan, maar u moet niet per se doorlezen. Even wat toelichting.
Inmiddels heb ik een leeftijd bereikt dat ik sedert enige maanden niet meer hoef te werken. Dat heeft zo z'n voordelen, maar ook nadelen. Zowel de leeftijd als dat niet meer hoeven werken. Om eens wat te noemen: kinderen al lang het huis uit, de trap op gaat ook al niet meer zo soepel, de tuin bijhouden gaat de kant van een last op, kortom, het moment van kleiner gaan wonen komt rap dichterbij.
Je moet dan van een hoop spul af. En gelooft u mij, de mens is een verzamelaar pur-sang. En wat je dan allemaal tegenkomt als je aan het opruimen bent. Massa's dingen waarvan je nog wel zo'n vaag vermoeden had dat je dat 'ergens' nog moest hebben liggen en minstens evenveel waarvan je volstrekt vergeten was dat je het had. Allemaal spul van de soorten: ooit met moeite verzameld, of voor (te) veel geld gekocht, cadeau gekregen, incompleet, van een inmiddels achterhaalde smaak enzovoorts.
Inmiddels heb ik al pakweg 500 kilo boeken, serviesgoed, schilderijtjes, gebruiksvoorwerpen, tuingereedschap en zo voorts naar de kringloopwinkel gebracht.
In dit kader heb ik in deze rubrieken vorig jaar al eens een MFB-setje 544 en een setje passieve Aristona 6495 aangeboden. Die zijn overigens al lang weg, dus daar niet meer op reageren a.u.b. Uit de grote tamelijk chaotische verzameling is ook één en ander aan bejaard maar nooit gebruikt Philips luidspreker gerief tevoorschijn gekomen. En jawel, ik had nog wel zo'n vaag vermoeden dat er nog wat in die zin moest zijn.
De opbrengst:
- twee stuks AD1256W8,
- twee stuks AD8065W8,
- vier stuks AD5062SQ8,
- zestien stuks AD0160T8 (versie met zwarte stip op geel/bruin doorzichtige dome),
- vier stuks AD0160T4 en
- twee stuks AD4000M met afgeknapte moeren op de magneet.
De onderdelen voor twee complete scheidingsfilters aan 500Hz en 5000Hz:
- luchtspoelen(!!) van 3,6 mH en 0,36 mH
Jaaaaaaren geleden in moeizame handarbeid gewikkeld naar het recept in "Luidsprekerbehuizingen voor Zelfbouw", uitgave 1971.
Alles in golfkarton en kranten uit 1978/1979 respectievelijk 1983 gewikkeld en in plastic zakken gedaan, verdeeld over vijf dozen. Zo moeten er 'ergens' (kruipzolder van de garage?) nog twee AD12100W8-en en twee AD0210 of 211SQ8-en liggen. Daar kom ik nog wel bij uit....
Allemaal ooit vol goede moed en beste bedoelingen in jongere jaren aangeschaft, maar 't was destijds (veel) te druk met gezin en werk, alleen zag ik dat zelf niet zo. Het bouwen van (de) luidsprekerkasten, het is er al die jaren nooit van gekomen. In de logica van mijn vrouw was ik dat spul al lang vergeten, het had dus ook geen waarde meer, waaruit zij meende te mogen concluderen dat ik 'die oude troep' net zo goed maar in de container kon kiepen.....
Hoewel ik na zoveel jaren huwelijk haar gedachtegang wel enigszins kan volgen, vond ik de containeroplossing toch net even te voortvarend, maar wat dan wel ermee aanvangen?
Een elegante oplossing kwam begin afgelopen zomer onverwacht via een neefje, een conservatorium student.
Zijn vader en hijzelf vonden dat zijn vaardigheden in de omgang met elementaire gereedschappen zoals hamer, zaag, lijm, spijkers, schroeven en schroevendraaier nog wel enige verbetering kon gebruiken. Om daar wat aan te doen hebben we besloten passieve boxen te gaan bouwen, met de luidsprekers uit de verzameling en dat boekje van 1971 als leidraad. Materiaal: MDF van 5, 10 en 25 mm dik.
Leek mij een tamelijk nette manier om toch iets nuttigs met al die Philips luidsprekers te gaan doen, in elk geval nuttiger dan de container in, èn mijn neefje deed er houtbewerkers ervaring mee op. Aan de hand van dat boekje Luidsprekerbehuizingen voor zelfbouw uitgave 1971, viel de keus op boxen van respectievelijk 25 liter voor de 8065W8-en en 80 liter voor de 1256W8-en, verder beide typen te voorzien van 5062SQ8-en en 0160T8-en plus uiteraard scheidingsfilters. Voor wat betreft dat laatste, de spullen om precies twee complete filters te kunnen bouwen, waren aanwezig. Voor de overige 2 boxen waar per slot van rekening ook filters in moeten, sta je voor de keus: weer zelf gaan wikkelen, kant en klaar kopen, alleen de componenten kopen of op jacht naar kapotte boxen en daar de filters uitslopen.
We besloten tot nieuwe componenten kopen, een print te ontwerpen en te etsen.
Aan 8 spoelen en een reeks MKT-condensatoren, alle Visaton, waren we 94 euro en centen kwijt. En we hadden nog geen vierkante centimeter hout gekocht....
Daar kwamen we nog bij uit, voor de twee maal twee boxen zouden we twee standaard platen van 1m22 bij 2m44 aan 25mm dik plus een plaat van 1m22 bij 1m22 aan 10 mm dik en 1m22 bij 1m22 aan 5mm dik nodig gaan hebben.
Dan sta je weer voor een beslissing: zagen we zelf of laten we dat de houthandelaar doen? Vraag: hoe precies zaagt de houthandelaar?
We hebben een houthandelaar met zeer moderne precieze zaaginstallatie gevonden, die aan 10 Eurocent per strekkende meter te zagen snede de boel wel wilde verzagen. Ik vond dat we voor dat geld niet zelf konden gaan zagen.
Dat werd een plattegrondje maken op papier, wat knippen, schuiven en passen, om met een minimaal aantal malen opnieuw instellen het maximum uit elke plaat te kunnen halen. Met het eerder genoemde aantal platen zijn we net uitgekomen. Totaalbedrag aan hout (bij elkaar net over de 100 kilo) en zagen uitgegeven (schrik niet): net in de 180,- euro.
Op dat moment was het al wel duidelijk dat het nooit meer echt goedkope boxen zouden worden. Om de smaak te pakken te krijgen besloten we met de 25liter boxen te beginnen.
Daar sta je dan: alle hout op maat en in huis, een 3m lange werkbank met stijf bovenblad, winkelhaken, lijmklemmen, lijm, stalen liniaal, bovenfrees en aftekengereedschap staan klaar.
Je had in een eerder stadium al een werktekening gemaakt. Hoe beter de werktekening, hoe minder problemen bij de uitvoering. uitvoering.
Alle wanden 25 mm MDF, voorpaneel 40 mm (25 + 10 + 5), vanwege de verzwakking door de luidsprekeropeningen.
Rondom sponningenfrezen en wel zodanig dat elke ribbe uit een 'trap' bestaat.
Is even wat uitkienen, netjes werken en vooral voor een stijve freesgeleiding zorgen.
In één ochtend waren alle panelen voor de 25 liter boxen klaar, inclusief de luidsprekeropeningen.
We hebben ons overigens niet aan de maten van box A18 uit het boekje van 1971 gehouden, wel aan het volume. Onze box kreeg de buitenafmetingen: 65cm hoog bij 29,5 cm breed bij 23,5 cm diep. De in box A18 voorgeschreven en al lang niet meer verkrijgbare midtoner AD5060M8 hebben we vervangen door de moderner en wel in de verzameling voorkomende AD5062SQ8. Alle drie de luidsprekers zijn in één verticale lijn geplaatst en in het midden werd een driekwart open extra stijfheidsschot aangebracht. Ook kozen wij ervoor het scheidingsfilter aan de achter buitenzijde aan te brengen. Ja, dat kost zes doorvoergaten.
Door met verschillende diameters te werken in de drie samenstellende delen van het voorpaneel, kun je bereiken dat de luidsprekers er straks mooi vlak in passen. Wel goed opletten dat je de middens correct 'uitgelijnd' houdt en laat je niet verrassen door de elektrische bevestigingspunten van de 0160-en. Maak daarvoor ruimte VOOR je gaat frezen....
Box op voorpaneel na vervolgens in elkaar gezet, geheel en alleen verlijmd met PU-constructielijm. Die schuimt zo lekker op, weet je zeker dat alle naden 'dicht' zullen zijn. Geen schroeven of spijkers gebruikt. Wel een stuk of twintig lijmklemmen.
Lijm eenmaal droog, dan kabeldoorvoeren aanbrengen. Wij kozen voor doorgaande M4 x 50 inbusbouten (gat boren van 3,9mm) met grote ringen, getande ringen, soldeerogen en borgmoeren. Gladde deel van de boutschacht opschuren met korrel 360, ontvetten, schroefdraaddeel in het bestemde gat steken en gladde schacht insmeren met PU-lijm, met hamertje in- of doortikken.
Daarna de binnenkanten beplakt (Bisonkit of -tix) met ondertapijtvilt.

Bedrading (anderhalf kwadraat) aan de soldeerogen solderen, goed boekhouden welke kabel waar aan zit zodat je straks meteen weet welke naar de plus luidsprekerklemmen (die met de rode verfstip) voeren.
Als dempingsmateriaal is gebruik gemaakt van stoffeerderswatten. Dat is een polyester materiaal, wit van kleur, het wordt toegepast in zo ongeveer alle gestoffeerde meubels en ziet er een beetje uit als een grote platte panne(n)spons in plaat- of matvorm. Het bestaat in diverse diktes en wordt geleverd op rollen van twee meter breed. Een lokale stoffeerder had de één centimeter dikte in uitbundige hoeveelheden op voorraad, qua afmetingen konden wij het goed doen met zijn afvalstukken. Uiteindelijk hebben we bovenop dat eerder genoemde vilt vier lagen, dus 4 cm, van dat dempingsmateriaal aangebracht.
Voorpaneel erop gelijmd, scheidingsfilter op de achterkant gemonteerd, tochtband in de sponningen voor de luidsprekers aangebracht, de luidsprekers aangesloten en in de betreffende gaten vastgeschroefd.
Het scheidingsfilter voor deze 25 liter boxen is overigens opgebouwd met de aanwezige hand gewikkelde oude luchtspoelen uit de verzameling en voor de capaciteiten zijn bipolairen van 22 en 4,7 microfarad uit de verzameling gebruikt. In principe ben je nu klaar, de box verkeert op dat moment in een toestand waarin hij zonder risico kan worden getest en gebruikt. Dat hebben we dan ook gedaan.
Voor de eerste tests, de boxen aangesloten op een Philips 70FA930.
Neeflief mocht uitkiezen welke CD hij als eerste wilde horen uit de boxen waar hij zelf aan had meegewerkt. Dat werden een ouderwets Rock 'n Roll nummer van de Stray Cats en een orkestraal stuk van Mahler.
Oh jee, viel toch echt tegen en dat is mild uitgedrukt.
De oorzaak bleek het scheidingsfilter: de oude bipolaire elco's van nominaal 22 en 4,7 microfarad bleken de boosdoeners. Vervangen door lokaal aangeschafte nieuwe bipolairen van Visaton.
Bij de tweede poging ging het wel goed, mijn neefje toonde zich aangenaam verrast, de Stray Cats klonken in elk geval beter dan uit z'n eigen BOSE-installatie, soortgelijks gold voor het stuk van Mahler, klank en transparantie waren hoorbaar beter dan hij gewend was van z'n BOSE.
Noot: Mij verbaast dat niks, om BOSE te verslaan heb je niet zoveel nodig. Ik heb het niet zo op BOSE, net even teveel akoestische trucs bij elkaar.

Okay, toegeven, een MFB-544 produceert uit minder liters inhoud straffere bassen met in principe dezelfde woofer, maar dan "geëmefbeed". Maar ik was toch aardig er de indruk van deze 25-liter boxen uitgerust met inmiddels toch tamelijk bejaarde luidsprekers.

Dave Brubeck, Axelle Red, Buena Vista, Vangelis, het klonk in elk geval aangenamer dan via de 10-liter 2-weg basreflex Infinities die we in de living hebben en die er als eerste vergelijk bij werden gehaald.
Een minpuntje: het rendement van die AD8065W8 is wat aan de lage kant, om de zaak onderling in balans te houden diende de midtoner AD5062SQ8 met 6dB en de hoogtoner AD0160T8 met 3dB verzwakt t.o.v. de laagtoner. Je moet de versterker wat verder opendraaien dan je gewend bent. Goed, de zaak werkt naar tevredenheid, nu de afwerking. Luidsprekers er weer uit, scheidingsfilter eraf, luidsprekergaten en inbus doorvoeren afplakken.
Dan: schuren, plamuren, schuren, plamuren, schuren. Drie maal met tussentijds schuren rondom in de grondverf, twee maal aflakken.
Voorpaneel mat zwart, de rest satijnglans wit. Ziet er sober maar wel netjes uit.
En het was klaar halverwege de vakantie.
Neeflief brengt de boxen begin augustus naar z'n studentenflatkamer, trommelt wat conservatoriumvrienden en vriendinnen bij elkaar om trots 'zijn' nieuwe zelfgemaakte boxen te laten zien en aan een uitgebreide reeks vergelijkende tests te onderwerpen. Die jongens en meisjes hebben aardig wat versterker/luidspreker combinaties uitgeprobeerd.
Volgens mijn neefje hielden onze zelfgebouwde 25-liter boxen stand tot aan kant en klaar boxen van recente datum vanaf zo'n 400 Euro per stuk. Aangemoedigd door dit succes zijn we halverwege augustus aan boxen met de AD1256W8-en begonnen.
Eerst nog wat uitzoekerij over die 1256W8.
In het boekje uit 1971 staat een 50 liter ontwerp met die 1256.
Via het internet kwamen we erbij uit dat Philips ooit een kast heeft gehad, de 22RH499, met daarin een 1256W8, en dat was een 80 liter kast die met 40 Watt mocht worden belast. Kennelijk mag je met een AD1256W8 tot 80 liter kastvolume gaan. Toen we dat eenmaal wisten, hebben we daar dan ook op geconstrueerd. Uiteindelijk is het 79 liter geworden. Eigenlijk naar zo ongeveer hetzelfde recept als het 25 liter boxje, maar dan een paar maten groter. Uiteindelijk zijn de boxen uitwendig 1m02 hoog, 40cm breed en 31 cm diep geworden en ze wegen 44 kilo per stuk. Da's zwaar en groot, heel groot. Zo groot dat de meeste vrouwen zoiets absoluut niet in de living tolereren, ook niet achter de bank of gordijnen.
Noot:mijn vrouw vind die 10-liter Infinities al aan de pijngrens....
Inwendig twee maal ongeveer 70 procent open verstijvingspanelen aangebracht.
De demping: hetzelfde als de 25 liter boxjes, 4 cm polyester stoffeerderswatten.
Na wat uitzoeken kom je erbij uit dat het rendement van de 1256 wat beter is dan van een 8065, voor de 80 liter box konden we volstaan met alleen de midtoner 3dB verzwakken.
T.b.v. het scheidingsfilter hebben we voor de spoelen van 3,5 mH gekozen, van Visaton, exemplaren met een ferlet kern, voor systemen tot 150 W belastbaar.
De 0,35 mH exemplaren zijn luchtspoelen. De capaciteiten van 25 microfarad zijn MKT's van 22 met parallel 3,3 microfarad gebruikt, ook weer van Visaton.
De ultieme vraag: hoe klinken de 80 liter boxen met die echt bejaarde AD1256W8?
Antwoord: "Waauuw.... ik hoor dingen in lage regionen die ik nog nooit heb gehoord." sprak mijn neefje die weer Mahler koos voor de eerste keer proberen. Dat ging deze keer meteen goed. Ook hier weer de afwerkfase na de eerste tests, net als bij de 25-liter boxen.
Neef was zo onder de indruk van de 80 liters dat hij die ook heeft meegenomen naar zijn studentenkamer. Hij heeft nog geen last van vrouwen die twee maal 80 liter niet dulden. De 25-liter boxen staan nu op de studentenkamer van zijn zus. Gebruikmakend van een vrij weekend in oktober waarin mijn vrouw met haar zus op pad was, heb ik zelf op m'n gemak gespeeld met het spul. De 25-liter en 80-liter voor een weekend tegelijk teruggeroepen om ze naast elkaar A/B opgesteld te kunnen vergelijken. Neef was er ook bij.
Tja, kijk, het gemak en de strakheid waarmee die 80-liter boxen Enya, Vangelis, Mahler, Bach (Toccata en Fuga, orgel), Axelle Red (à Tâtons), Japanse troms (Ondeko) en dat soort vermag weer te geven, was nieuw voor mij. Zo had ik het nog maar zelden gehoord. Beslist beter dan uit een 544. En het is een heel apart voldoening gevend gevoel dat te horen uit iets wat je zelf hebt gemaakt of toch minstens aan meegewerkt.
Laten we wel wezen, de 25-liter boxen klinken heel aardig, maar in vergelijk met de 80-liters kunnen ze het toch niet trekken. Dat verschil is veel groter dan ik kon vermoeden. De bovengenoemde Philips luidspreker hardware uit de periode 1970 ... 1980 was kennelijk helemaal niet zo slecht, in elk geval veel beter dan de reputatie die het genoot. Ik denk dat die wat mindere reputatie vooral werd opgelopen door het volstrekt ondermaatse houtwerk wat Philips er destijds omheen durfde te doen; 15 en 18mm, incidenteel plaatselijk 22 mm vezelplaat zonder verstijvingen en wat poetslap-achtig spul en een plaat schuimplastic als dempingsmaterialen.
Oude, destijds goede luidsprekers zijn dus nog steeds goed, je kunt ze met een gerust geweten in een nieuw te bouwen box plaatsen. Tuurlijk, ik weet ook wel dat met de moderne computeranalyse apparatuur bijna perfecte boxen kunnen worden geconstrueerd. Of dat ook echt consequent gebeurt, daar heb ik zo mijn twijfels over. Vandaag de dag is het belangrijker op kostenreductie te construeren dan op kwaliteitsverbetering. Wat ik nu nog wel eens zou willen weten, is hoe een vergelijk tussen onze 80-liter box en iets gerenommeerds uit de jaren '70 zoals bijvoorbeeld een KEF Cadenza of een 105 of 105.2 uitvalt. Maar ja, wie heeft nog een dergelijke KEF en is bereid aan zo'n experiment mee te werken? Als u nu denkt via de zelf gaan timmeren weg lekker goedkoop aan aardige boxen te kunnen geraken, tja, in geval u, net als ik, de luidsprekerchassis heeft liggen, valt het beslist te overwegen. Naar mijn mening is het minder absurd dan doorgaans wordt gesuggereerd. Maar daar was het in ons hier beschreven geval niet om te doen, het was in hoofdzaak bedoeld als een handvaardigheid leerproces.
Dat de tastbare resultaten of vruchten zo u wilt, de verwachtingen ruimschoots overtroffen, was mooi meegenomen. Voor de aardigheid heb ik een rekensommetje op bovengenoemde boxen losgelaten. Daar kwam uit dat de 25 liter boxen zo'n 100 euro per stuk hebben gekost en de 80 liter boxen circa 225 euro per stuk.
Daarbij zijn voor de luidsprekers prijzen gehanteerd zoals je op marktplaats.nl kunt tegenkomen. Laat onverlet, een goed (!!) setje AD1256W8 wordt maar heel sporadisch aangeboden, komt toch wel aardig in de buurt van een witte olifant.
Op het project is een HSS bovenfreesje afgeschreven, er zijn vier Bison 250ml flacons PU Konstructielijm en vier vellen schuurpapier nummer 80 in gaan zitten.
De bekabeling bestaande uit 1,5 en 2,5 kwadraat geïsoleerd soepel koperdraad, werd betrokken bij een carosserie bouwbedrijf, wellicht dat een auto accessoireszaak daar ook in kan bedienen.
Er is geen rekening gehouden met stroomverbruik van en slijtage aan boor-, bovenfrees-, schaafmachine enzovoorts, kortom, machinekosten nul. Net als je eigen arbeidsuren die erin zijn gaan zitten, die reken je niet.
Als je dat wel zou doen, werd menig 'doe-het-zelf-karwei' onbetaalbaar.

Maar ja, je doet 't toch ook voor de lol?

Tot daar het verhaal van de zelfbouwer-hobbyist.

Nog een ander verhaal van de Italiaan Ermes Partesana, Milanees,  die me op 1 februari 2018 het volgende mailde...:

Hello Eddy,

I came across your website and email by searching the web for info about the Philips 22Rh499 speakers.
Yes, I just bought a pair of these speakers... without knowing what I was buying.
I am a collector of vintage hifi equipment. Last Saturday I went to a flea shop local to my house where I usually go to "grab bargains".
I saw those gigantic speakers but I did not have much time so I was about to go further without stopping.
But - I thought - those are too big not to have at least a look. No logos, no labels, apart from a small fragment of the black/white code label with "499/00Z" and the round print "made in Holland": undoubtably Philips.
After a short +/- conversation about the price, they were mine (together with a 22RH691 Tuner and a 22RH591 Amplifier).
They did not fit in my Golf so the salesman delivered them in the afternoon in my workshop (I did not dare to bring them home...). You surely can imagine my surprise when I connected them to the Amp and Tuner and powered ON!!!
Open mouth!!!
I can only agree with you: these speakers are "emotional". The low frequencies are impressive, you can not only hear the bass, you can "feel" it. And the mid-highs are as they should be: here, there, and everywhere.
After a quick search on the web I got info about the speakers and, as said, I found your website.
Why am I writing you? Well, first of all to thank you for all the useful info and comments that I found in your page.
And to share with you my enthusiasm for these speakers.
As I said, I did not know what I was buying. So I am convinced that I did not find the 499s: they found me! And they will stay with me. 

Ciao,

Ermes Partesana

Dank voor je bezoek en je bijzonder gewaardeerde interesse!!!

De opmerkzame lezer heeft waarschijnlijk de backgroud afbeelding van een '499 décapotable' al  vroeg opgemerkt...

Op de afbeelding hieronder bemerk je de bovenste speakerreeks van de 22RH499' met de 2 tweeters AD0160/T8 en de 2  midtoners AD5060/W8 (in dit geval soms ook /SQ8. Op de tweede rij zijn deze drivers omgekeerd geconfigureerd nl.: TWEETER-MID-MID-TWEETER